Fariseu

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Os fariseus (en hebreu פרושים perushim, de parash que significa "deseparar") yeran una comunidat chodiga que duró dica o segundo sieglo d'a present era y que se considera succesora d'os hassidim (devotos). Estioron coetanios de saduceus, esenios y celotas. O grupo se creyó mientres a catividat babilonica (587 - 536 aC). Dimpués se definioron como partiu mientres a revuelta d'os macabeus contra os invasors sirians (167 – 165 aC). Os celotas, mas que un grupo deseparato en a relichión u a doctrina, yeran fariseus que consideraban que a sola forma de esfer-se d'a ocupación romana yera a traviés d'una revuelta armata, tal como miraron de fer-lo con un fatal resultato. A rebelión remató con o suicidio colectivo dende l'asetiata Massada (en l'anyo 73 aC).

Demandaban o cumplimiento con riguridat de l'Halajá, a lei oral mosaica, que dimpués se codificó en o Talmud. S'enfrentaban con a opinión d'os saduceus que negaban a valideza d'a lei oral. Seguntes os evanchelios, a suya minuciosidat y casuismo fació que Chesús lis acusase de rispetar mas a letra que o esprito d'a lei. Se bi enfrentoron, refusando a doctrina d'os cristianos primitivos que pregonaban que yera o Mesías promeso en a Biblia.

Os fariseus, dimpués d'a cayita d'o Templo, prenioron o control d'o chudaísmo oficial, y en transformoron o culto. O mas alto representant d'o chudaísmo yera o Sumo Sacerdot, cargo que con a destrución d'o temple se fació innecesario; asinas o culto pasó a la sinoga (בית כנסת, beit knesset, "casa de reunión" en hebreu). D'os antigos fariseus salió a linia rabinica ortodoxa d'os doctors d'a lei que estió la que redactó os diferents Talmudim.